Eindwerk van studenten
Dr. Yves-Paul Vandewynckel is een maagdarmspecialist in het az West (Veurne). Als geen andere weet hij hoe belangrijk sensibilisering voor de preventie van darmziekten is. Alleen ondervindt hij dagelijks dat de meeste mensen het moeilijk hebben om over hun darmproblemen te praten. Daarom was hij op zoek naar een laagdrempelige manier om mensen te informeren over het belang van preventie. Zo kwam hij op de idee van een escape room, waarbij de deelnemers op een speelse manier het belang van preventie ontdekken. Die idee werd uitgewerkt door enkele studenten van Talent-is campus engineering in Veurne.

Opblaasbare constructie
De mobiele escape room bestaat uit een grote, opblaasbare constructie gecombineerd met een goed uitgedachte verhaallijn afgespeeld op tablets, leuke zoekopdrachten en een levensecht spel via Virtual Reality-brillen.
In de escape room volg je het verhaal van geschiedenisleraar Dirk en zijn gezin. Het verhaal start wanneer het hoofdpersonage plots last krijgt van buikklachten die maar niet over gaan. Na een reeks van zoekopdrachten kom je terecht in een virtuele darm waaruit je moet ontsnappen.
De deelname is gratis. Een sessie duurt zo’n 20 minuten en kan gespeeld worden met 1 of 2 personen. Mensen die minder vertrouwd zijn met gaming kunnen opteren voor een automatische toer. Sinds vorige zomer is deze escape-room op tour door Vlaanderen.

Gênante factor
Dr. Yves-Paul Vandewynckel: “Bijna wekelijks krijgen we mensen over de vloer met ernstige darmziekten die hadden kunnen vermeden worden door vooraf bepaalde testen uit te voeren of symptomen te herkennen in een vroeg stadium. Daarvoor is sensibilisering heel belangrijk. Het idee was om dat op een creatieve manier te doen d.m.v. een escape room met daarin een verhaal en een spel met educatieve boodschappen. We hopen dat zoiets meer effect zal opleveren dan saaie foldertjes of presentaties waar de meeste mensen toch niet op afkomen. De basis van het verhaal is heel eenvoudig: je kunt veel ellende vermijden door de juiste kennis. Die kennis is er jammer genoeg niet bij de meeste mensen en is niet sexy genoeg om de media te halen. Er zit ook een gênante factor aan vast: mensen praten nu eenmaal niet graag over hun darm of stoelgang.”

Buikpijn, diarree en gewichtsverlies
De eerste alarmsymptomen waarop preventief kan ingegrepen worden zijn buikpijn, diarree en gewichtsverlies. “Bij darmontstekingen is de eerste klacht onophoudende diarree. Niet 2 dagen aan een stuk – dat kan wanneer je bijv. iets verkeerds gegeten hebt – maar een diarree die 3 à 4 weken duurt. Zeker wanneer er nog wat bloed in de ontlasting zit, moet je snel achterhalen wat daar de oorzaak van is. Ook als je op korte tijd 5 à 10 kg vermagert zonder reden, is het aangeraden naar de huisarts te stappen. Je mag vooral zoiets niét laten passeren vanwege de milde symptomen! Een opvallende verandering in het stoelgangpatroon moet uitgezocht worden. Wie langdurig met een darmontsteking loopt, kan een darmobstructie ontwikkelen en dan kom je terecht bij de chirurg.”

Lage mortaliteit, behalve voor darmkanker
“Ook darmkanker is een grotendeels vermijdbare darmziekte, wanneer deze in een vroeg stadium ontdekt wordt. Poliepen groeien gestaag over de jaren. Die geven in het begin meestal geen klachten. Laat je die niet wegdoen in een vroeg stadium, dan leidt dat tot darmkanker, uitzaaiingen, chemo, operaties,…
In tegenstelling tot darmkanker is de mortaliteit voor de andere darmziekten laag, maar is er vooral zware impact op de levenskwaliteit. Het leven van de patiënt, en meteen ook dat van diens naaste omgeving, wordt helemaal bepaald door de ziekte. Dat is ook het geval bij de inflammatoire darmziekten. Bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa is het je lichaam zelf dat je darm aanvalt zonder duidelijke reden. Het zijn ziekten die we goed kunnen behandelen met medicijnen van zodra we de diagnose hebben. Ook hier bij voorkeur in een vroeg stadium!”

Genadeloze sluipmoordenaar
Daarmee komen we uit bij het bevolkingsonderzoek naar darmkanker, dat Vlaanderen in 2013 opstartte. Dr. Vandewynckel: “Darmpoliepen op zich vormen meestal geen aanleiding tot klachten, maar op het moment dat je klachten hebt, ben je meestal in een gevorderd stadium. Deze sluipmoordenaar kunnen we perfect stoppen in het begin. Darmpoliepen groeien gedurende jaren alvorens darmkanker ontstaat. Het Vlaams bevolkingsonderzoek controleert tweejaarlijks de stoelgang op microscopische bloedresten bij de 50+-bevolking en is volledig gratis. Het concept is ‘poepsimpel’: je steekt een stick, die je via De Post thuis krijgt of in de apotheek kan afhalen, in je stoelgang en stuurt die op. Is de test positief, d.w.z. zit er bloed in, dan dient een darmonderzoek te gebeuren om darmpoliepen te verwijderen en zo darmkanker te vermijden in de toekomst.”

Hogere participatiegraad = minder sterfgevallen
“Alleen blijft de participatiegraad aan het bevolkingsonderzoek problematisch. We komen hooguit aan 50% aangeschrevenen die gescreend worden; in sommige regio’s ligt het cijfer zelfs nog lager. Het is gek dat de helft van de mensen de kit achteloos in de vuilbak gooit, vermoedelijk omdat men het belang ervan niet kent. In dit opzicht kunnen we een voorbeeld nemen aan de Nederlanders met een participatiegraad van 70 tot 80 %. Ze hebben het over ‘kakkie in een bakkie’, ze praten er makkelijker over dan wij.”

Darmkanker vanaf 45 jaar
“Het aantal darmkankergevallen bij de categorie 45-55 jaar is de jongste jaren gestegen tot 15 à 20% van het totaal aantal diagnoses. Deze groep wordt maar gedeeltelijk gescreend. Wanneer je als overheid iets wil doen om de kost te beperken, dan wil je de actieve bevolking vrijwaren van langdurige arbeidsongeschiktheid, toch? Het gaat om mensen die langdurig levenskwaliteit verliezen. Stel dat de overheid louter economisch denkt, dan is dat ook een duur verhaal omdat je die mensen een heel stuk van hun carrière afpakt. Ze dragen actief belastingen bij en er is dus return on investment. Zelfs gewoon een informatieve brief via de Vlaamse overheid met aanbeveling tot zelftest via apotheek tweejaarlijks vanaf 45 jaar zou al een belangrijke impact kunnen hebben en betekent quasi geen meerkost voor de overheid. Toch gebeurt dat niet! Ik zie hier een politieke verantwoordelijkheid die ik niet kan uitleggen aan een 49-jarige patiënt wiens professioneel en psychosociaal leven volledig overhoop werd gehaald door een vermijdbare darmkanker.”

Orgaan als een ander
Een gezonde levensstijl – veel beweging, veel groenten eten, rood vlees beperken, zo weinig mogelijk alcohol, niet (te veel) roken,… – is natuurlijk erg belangrijk voor je gezondheid. Maar dr. Vandewynckel ziet vooral de vroegdetectie van klachten of darmpoliepen als bepalende factor die echt het verschil maakt in de preventie van darmziekten. Dr. Vandewynckel: “Ik wil dan ook vooral eindigen op een positieve boodschap: wees niet bang om over je darmen te babbelen. Het is één van de organen in je buik en het kan je echt veel miserie besparen als je er vrij kan over spreken. Al die misvattingen van ’t is iets vuils en iets gênants, hoeven niet. In feite moet je kunnen praten over je darm zoals je over je arm.”