Het heeft wat voeten in de aarde gehad om mijn afspraak met Karolien Debecker vastgelegd te krijgen. De radiopresentatrice is pas van het Leuvense naar Sint-Niklaas verhuisd, voelt zich erg vermoeid en zorgde de afgelopen zes – zés! – dagen voor haar zoontje Samuel, dat thuiszat met buikgriep. “Mijn lichaam is niet goed opgewassen tegen te veel verandering, te veel prikkels. Dat besef ik wel, maar toch loop ik vaak tegen die muur aan. Soms lukt het mij, soms moet ik aan mezelf toegeven dat ik me wat heb laten gaan.”

Het was geen evidente beslissing om Leuven te verlaten. Vanuit Sint-Niklaas is ze veel langer onderweg om Wijs, haar avondprogramma op Radio 2, te presenteren. “En toch ben ik zo blij dat we hiervoor gekozen hebben, om dichter bij mijn netwerk te wonen. Mijn familie woont in het buitenland, in Sint-Niklaas hebben we goede vrienden. Eigenlijk is dat ook zorg toelaten. Beseffen dat je het niet alleen hoeft te doen.”

“Eigenlijk is dat ook zorg toelaten: beseffen dat je het niet alleen hoeft te doen.”

Om ook anderen te laten beseffen dat ze niet alleen zijn, is Karolien Debecker de nieuwe gastvrouw van Samana TV geworden. Op het moment dat ik haar spreek, zijn al twee opnames ingeblikt. “Bij een programma over (mantel)zorg denk je meteen, dat is een moeilijk thema, dat gaat zwaar worden. Maar tegelijkertijd zijn er ook veel leuke rubrieken bij, onder meer met Axl Peleman.’

Het gaat over zorg in al zijn facetten, benadrukt de presentatrice. “Ik interview een aantal mantelzorgers, mensen die mantelzorg nodig hebben of experts, maar het gaat veel breder dan dat. Het gaat over zelfzorg, over hoe je gelukkig kan zijn in tijden dat het moeilijk gaat. Wat is geluk eigenlijk? Hoe kan je je denken beïnvloeden? Die vragen wil ik stellen.”

Ploeteren
“Een praatprogramma maken is sowieso boeiend,” had Karolien op voorhand laten weten, “maar een programma over mantelzorg en zorg in de brede zin, daar voel ik me erg mee verbonden. Toen ik als tiener en twintiger ernstig ziek was, hebben mijn ouders intens voor mij gezorgd. Hun toewijding en onvoorwaardelijke liefde vergeet ik nooit.”

Op haar achttiende kreeg Karolien botkanker. Ze verloor haar onderbeen en herviel drie keer. “Maar die periode ligt achter mij”, had ze geschreven. “Zullen we het over iets anders hebben?” Over mantelzorg in de brede zin, bijvoorbeeld, en wat die verhalen met haar doen. ‘Ook dat gaat over mentale rust nemen.”

Net dat spreekt Karolien zo aan in de gesprekken die ze heeft op Samana TV. “Ik heb een zwak voor verhalen van mensen die een moeilijke situatie doorploeterd hebben, achterom kijken en zeggen wat ze juist geleerd hebben.” Dat is voor haar een voorwaarde om een programma te maken, lacht ze. “Ik moet er zelf ook iets aan hebben.”

Bouwvakker
In gesprek met Karolien is de presentatrice open over hoe ook zij geploeterd heeft, dat ook zij maar een mens is. Ook haar parcours gaat, typisch natuurlijk, met ups en downs. “Voor mij is dat ook een groot aanvaardingsproces. Het is een kwetsbaarheid die ik niet altijd toelaat. Ik weet wel dat het oké is om naar mijn werk te bellen en te zeggen, het gaat nu even niet. Maar dan heb ik het gevoel dat ik gefaald heb, dat schuldgevoel is enorm aanwezig.”

Ze geeft het voorbeeld van haar vorige radioprogramma, een ochtendshow in navolging van Jan Hautekiet op Radio 1. “Je moet je inbeelden, mijn zoontje was toen nog maar negen maanden. Ik liep constant overprikkeld. Dat moet je toegeven op een bepaald moment. Heel moeilijk vind ik dat, zo kwetsbaar zijn. “Mijn lichaam laat mij nu weer in de steek”, zo voelde het. Een bouwvakker, die kan precies blijven doorgaan. Veel zelfstandigen kloppen gigantisch veel uren. Je hebt mensen die heel hard kunnen doorwerken, die niet begrijpen dat het mis kan gaan. Schitterend voor die mensen, maar ik ben anders. Ik werk graag heel hard, maar moet ook bewust voldoende rust inbouwen.”

Stoppen met vergelijken
“Ik moet stoppen om mezelf met anderen te vergelijken”, beslist Karolien te midden van ons gesprek. “Mijn lichaam is nu eenmaal niet dat van iemand anders. Het heeft andere dingen meegemaakt. Mijn hersenen verwerken dingen op een andere manier. En dat is op zich oké. Ik heb andere talenten dan een bouwvakker. En ik heb rust nodig om die talenten ten volle te benutten.”

Hoewel het haar kwetsbaar doet voelen, komt Karolien publiek voor haar gevoelens uit. “Als je niet over een gevoeliger lichaam of geest beschikt, dan snap ik dat je dat niet volledig begrijpt. Daarvoor is meer bewustwording nodig. Je moet je eigen oordeel achterwege laten.” Daarom stelt ze zichzelf kwetsbaar op. Makkelijk is dat niet, geeft ze grif toe. “Openlijk praten hierover is voor mij nog een stap verder. Tegelijk ken ik mezelf intussen heel goed. Dat heb ik onder meer te danken aan een coach, die met mij een heel traject aanging. Ik weet waar ik energie van krijg, waar ik moe van word waardoor ik energie lek, en hoe ik die tank opnieuw kan vullen. En toch. Ik moet al kruipend naar mijn bed gaan vooraleer ik tegen mezelf zeg dat ik me ziek mag melden. Ik ga continue in onderhandeling met mezelf.”

Leunen
En zo komen we terug bij het ouderschap. Want als er een iets is waar jonge moeders met zichzelf over onderhandelen, en zich zeer vaak schuldig over kunnen voelen, is het de zorg voor hun kinderen. Nu ziet Karolien de verhuis naar Sint-Niklaas als ‘een mooi cadeau’ voor haar kind. ‘It takes a village to raise a child’, herhaalt ze een bekend spreekwoord. “Dat is het cadeau, dat netwerk. Samuel heeft geen grootouders in de buurt, geen familie. Als kind ben ik, en wij allemaal denk ik, heel individualistisch opgevoed. Ik moet zelfstandig zijn, mijn eigen boontjes doppen. Daar ben ik van wat aan het terugkomen. Ik wil opnieuw leren hoe we in een gemeenschap kunnen leven. Ik moet leren leunen op anderen.”

Hetzelfde gaat op voor mantelzorg, beseft Karolien terwijl ze over haar gezin en familie praat. “Veel ouders hebben het gevoel dat ze niet willen dat hun kinderen later voor hen opdraaien. Borst vooruit, schouders recht, ik doe het wel alleen, geef mij maar een rusthuis. Ergens vind ik dat heel jammer.”

“Cultureel gezien,” zegt Karolien, “is West-Europa een uitzondering op wereldschaal. Wij zijn een van de weinige culturen waarin het niét vanzelfsprekend is om een ouder in huis te nemen zodra die zorg nodig heeft. Mantelzorger worden, een ouder opvangen: dat is natuurlijk niet voor iedereen weggelegd. Maar waarom duwen zoveel mensen het bij voorbaat weg? Wie weet geef je als ouder je kinderen juist een cadeau als je hen dat laat doen.”

Dat is een van de zaken die ze, nu al, geleerd heeft door Samana TV te presenteren. “Duw dit thema niet weg, maar probeer erover te praten. Begin goed op tijd aan die gesprekken. Zelf hebben mijn ouders zo lang voor mij opgedraaid vroeger. Ik ben zeven of acht jaar langer bij hen gebleven omdat ik zo ziek was. Als ik er zelf over nadenk, denk ik dat het mij misschien veel voldoening zou geven om dat voor hen terug te doen. Mantelzorg kan iets heel mooi zijn. Het leert je kinderen ook om hulp te vragen later als het nodig is.”

Schuldgevoel is niet nodig
Samuel is intussen hersteld van zijn zware buikgriep. We praten er nog even over na. Het gesprek komt los, zoals vaak het geval is nadat de band stopt met opnemen. Schouders recht? Net na het officiële interview zakken de schouders vaak in en kabbelen de gesprekken aan een ander, rustiger, heilzamer tempo. Herkenbaar voor iemand als Karolien, die het zo gewend is om interviews af te nemen.

Ter afscheid wensen we elkaar vooral welverdiende rust toe. Die ene, bekende zin die ze zei, It takes a village to raise a child, had ik onlangs nog gehoord. Ik geef haar een podcasttip mee, een aflevering van een hoorspel van twee journalisten met als titel ‘Waarom alle moeders zich schuldig voelen (en dat niet nodig is)’. “Dat is het”, bedenkt Karolien zich, net voor we zwaaien. “Dat is nu een zin die ik dagelijks zou moeten horen!”