Een zot in de familie
“Ik geloof dat mijn verhaal op mijn veertiende begint. Toen kreeg mijn broer – bijna twintig – een psychose. Na een lijdensweg van ettelijke psychoses in combinatie met taboe, psychiatrische interventies, vallen, weer recht krabbelen, gedwongen opnames, niet de juiste hulp krijgen, stigma en alle mogelijke medicatie is hij elf jaar later uit het leven gestapt. Je kan dus stellen dat ik met het thema ben opgegroeid.

Helaas was er in die tijd nog heel weinig geweten over psychosegevoeligheid en hoe het op te vangen. Nu zijn er tal van initiatieven waarmee hij geholpen zou zijn geweest, maar destijds werd er enkel naar medicatie gegrepen. Ondersteuning voor de rest van het gezin bestond niet. Erover praten al helemaal niet. Of toch: er werd gezegd dat we een zot in de familie hadden. Als puber plaats je zoiets niet. Je stopt het onbewust zo diep mogelijk weg.”

Het licht gaat uit
“Naar mijn gevoel verwerkte ik alles goed en leefde een stabiel leven. Ik volgde de opleidingen tot loopbaancoach. Tijdens het onderdeel traumacoaching van de opleiding ging er iets mis. Ik ging door een zeer emotionele periode van veel huilen en weinig slapen. Pas veel later ben ik erachter gekomen dat ik toen in een potje van dertig jaar geleden aan het roeren was, waarbij emoties naar boven kwamen die ik als kind niet had willen toelaten of erkennen. Dat besefte ik echter toen nog niet. Toen ging gewoon het licht uit.

Ongefilterde input tegen 200 per uur
Kortsluiting, zo kan ik het begin van mijn psychose het best omschrijven. Ik weet het nog precies. Ik zat in bad, toen ik plots elektriciteit door mijn lichaam voelde gaan. Sinds die dag lagen mijn zintuigen overhoop. Voor mij is dat de beste omschrijving van een psychose. Bovendien komt input tegen tweehonderd per uur ongefilterd binnen. Wat je ziet, is overweldigend, wat je hoort, is intens. Je denkt: hier klopt iets niet. Maar langzaam bouwt deze ervaring zich op totdat je gedachten je overmeesteren. En dan twijfel je niet meer: dit is echt. Tijd en ruimte vervagen, waarbij gemoedstoestanden en handelingen tijdelijk worden afgestemd op een nieuwe realiteit. Die nieuwe realiteit smoort de wetten van de logica volledig in de kiem om te kunnen ontsnappen aan de werkelijkheid. Soms verwonderlijk, meestal beangstigend. Een ‘dagmerrie’.

Wanneer het in de media over psychoses gaat, zijn het meestal sensationele verhalen die breed uitgesmeerd worden. Ze dienen meteen ook als argument dat zulke cliënten onhandelbaar zijn. Gek dus. De inhoud van de psychose doet er echter niet toe of toch niet voor de buitenwereld. Als iemand denkt dat hij God is, valt dat inderdaad moeilijk te begrijpen. Je ziet enkel zijn gekke handelingen. Maar als je in zijn hoofd zou kunnen kijken, zou je zien dat die handelingen eigenlijk zo gek niet zijn. Het volstaat dus om te begrijpen dat die persoon op dat moment in een realiteit leeft die niet klopt, waardoor hij doet wat hij doet.

Verborgen boodschappen
“Tijdens mijn psychose – die zeventien dagen duurde – voelde ik me één met alles en iedereen. Ik was de kosmos. Ik begreep hoe het leven in elkaar zat en moest de wereld redden. Wat op de radio kwam, bevatte verborgen boodschappen voor mij. Op reclameborden lichtten woorden op om mij iets duidelijk te maken. Vogels wezen me de weg. Natuurlijk sprak ik er niet over met mijn man of kinderen. Je vertelt toch ook niemand dat het gras groen is? Als zij het niet zagen, was dat een teken dat zij er nog niet klaar voor waren. Ik was de uitverkorene, volledig in balans. Uit die hoogheidswaan vloeide vervolgens achtervolgingswaan voort. Want ik zag ook mensen die me van mijn missie wilden afbrengen. Die handlangers hadden een samenzwering opgezet om mij te liquideren. Bij de euforische hallucinaties kwamen dus levensbedreigende angsten. Ik praatte er met niemand over. Iedereen kon mee in het complot zitten.

Hygiëne en schoonheid was de rode draad. Zwarte kleren, boeken met lelijke covers of enge verhalen, foto’s met mensen die niet lachten … alles vloog buiten. Onze zwarte poes kon ik enkel nog met witte handdoeken vastnemen. Alles wat mijn gouden gloed in de weg stond, moest eraan. Ik at en sliep nog nauwelijks en douchte me twintig keer per dag. Als mijn gezinsleden iets vroegen, had ik een waterdichte uitleg. Ik moest mijn geheim bewaken! Toen mijn man op dag elf ging werken, zei hij nog dat hij het gevoel had te moeten thuisblijven. Ik had immers het hele huis op stelten gezet. Maar ik stelde hem gerust en hij vertrok. Later die dag werd ik met een ambulance naar een psychiatrische afdeling gevoerd.”

Kanon op mug
“Na een week had ik daar zoveel medicatie gekregen dat mijn wanen en hallucinaties weg waren. En daarmee ook mijn vermogen tot treffelijk stappen, praten, lezen … Een gesprek voeren ging niet. Ik was compleet gedrogeerd. Pillen kunnen ondersteunend zijn om rustig te worden of zelfs nodig als er gevaar is. Maar er moet gedoseerd worden. Een arts vertelde dat ze weten waar in de hersenen het zich allemaal afspeelt, maar niet precies hoe het te bereiken. Dus schieten ze met een kanon op een mug, zodat alles plat ligt. Ik ben er echter van overtuigd dat je met psychose-ervaringen aan de slag moet. Dat je moet zoeken naar het onderliggende trauma. Maar daarvoor moet je een beetje helder zijn en niet lam geslagen door medicijnen. In zo’n toestand kan je niets verwerken.

Een muur van artsen
Ik ben in totaal drie keer opgenomen in vier maanden tijd. Vier verwarrende, bange maanden. Ik probeerde te analyseren wat er met mij gebeurd was, maar ik kreeg de psychiater amper vijf minuutjes te zien. Niemand praatte met me of kon enig toekomstperspectief bieden. Ik was in paniek: heel mijn leven stond op de helling. Plots was ik een onbetrouwbare moeder, een labiele echtgenote, niet in staat om mijn job te doen … Rond mij zag ik enkel mensen met wie het op dat moment slecht ging of die ziek waren. Ik had een verwarde episode meegemaakt, maar ik was weer oké. Toch? Ik probeerde de arts te bereiken, maar ik botste op een muur. Uit frustratie heb ik op een dag mijn ontslag geëist. En gekregen. Ik stond met de diagnose ‘bipolaire stoornis’ en drie soorten antipsychotica op straat.

Terug thuis ben ik in een depressie gezakt. Op mijn meest kwetsbare moment zeggen ze tegen mij dat ik gestoord ben?! Mijn wereld stortte in en vooral: ik had geen hoop meer. Niemand had me verteld dat je na een psychose weer een oké leven kon leiden. De situatie leek zo uitzichtloos dat ik er zelfs een einde aan wilde maken. Zeker met het verhaal van mijn broer in het achterhoofd: die lijdensweg wou ik mijn gezin niet aandoen. Gelukkig kwam ik bij een goeie psychiater terecht die me als een normaal mens behandelde. Hij begeleidde me richting herstel, zodat ik me kon focussen op wat er echt doe deed: wat is er gebeurd, hoe komt dat, waar ligt de oorzaak, wat doe ik ermee?”

Hoopvol herstelverhaal
“Door twee jaar veel te slapen, praten, schrijven en wandelen heb ik mijn trauma verwerkt. Pas toen ben ik erachter gekomen dat er nog veel angst en verwarring in mijn kinderrugzakje zaten, die tijdens die coachingopleiding getriggerd zijn geweest. Alles werd duidelijk. Daarna groeide ook geleidelijk aan het idee om zaken te bundelen in een boekje. ‘Zintuig Verzint’ is een manier om uit te leggen wat er met me gebeurd is. Vooral voor mijn kinderen heb ik een coherent en steekhoudend verhaal willen schrijven om het begrijpelijk te maken. Want voor hen is die ervaring heel choquerend geweest. In het boek ga ik in gesprek met mijn Psychose. Dat beeldt de strijd uit die ik zeventien dagen gevoerd heb met die andere realiteit. Ik schrijf natuurlijk ook over herstel. Ik wil van de daken schreeuwen: laat een diagnose je toekomst niet belemmeren. Dat doe ik dan ook in mijn lezingen en workshops die uit het boek voortvloeiden. Via projecten en vergaderingen probeer ik bovendien professionelen in de geestelijke gezondheidszorg te ondersteunen. Ik richt me daarbij vooral op een hogere dosis menselijkheid. Daarom blog ik ook voor de website van Psychosenet, een online platform dat hoopvolle herstelverhalen en wetenschappelijk onderbouwde artikels aanbiedt. Bestond er dertig jaar geleden maar zoiets…”