Neen, dit is niet het zoveelste boek over gezondheid met vage en veralgemeende tips. In tegendeel: het is een vlot geschreven boek vol zeer concrete ideeën en voorbeelden die de lezer prikkelen om er zelf mee aan de slag te gaan.

Voor wie hebben jullie dit boek geschreven?
“Leefstijl is voor ieders gezondheid belangrijk, maar voor mensen met een chronische aandoening geldt dit in het kwadraat. We hebben dit boek in de eerste plaats geschreven voor mensen met een gezondheidsprobleem die willen weten wat ze zelf kunnen doen om hun gezondheid te verbeteren en hoe ze op een zo succesvol mogelijke manier kunnen omgaan met hun gezondheidsproblemen.”

‘Take five’ is geïnspireerd op de zgn. blauwe zones. Wat zijn dit?
“Blauwe zones zijn kleine gebieden waar mensen gemiddeld langer én gezonder leven dan elders. Je vindt ze over de hele wereld, van Europa tot Azië en Amerika. De voorbije twintig jaar werd heel wat onderzoek gedaan naar deze ‘heilige graal’. Wetenschappers kwamen steeds tot dezelfde bevinding: de langere en gezondere levensverwachting van de mensen in deze gebieden zijn toe te schrijven aan specifieke leefstijlkenmerken die ze delen. Concreet gaat het om voeding, beweging, mindset, zingeving en sociale verbondenheid. Gezondheid in de breedste betekenis van het woord dus.”

Jullie hebben deze leefstijlkenmerken vertaald naar een concreet actieplan voor een gezonder leven. Kan je dit plan kort toelichten?
“Het actieplan is opgebouwd rond die vijf leefstijldomeinen uit de blauwe zones. We bespreken elk van deze domeinen uitgebreid en formuleren per domein een reeks specifieke acties waaruit je kan kiezen en die je zelf kan aanvullen naargelang je eigen interesses en mogelijkheden. We noemen het een vijf-vijf-vijf-plan:
• vijf leefstijldomeinen;
• vijf concrete actiepunten;
• vijf minuten per dag.

Dit plan stel je zelf samen uit kleine actiepunten die jou persoonlijk aanspreken en die aansluiten bij jouw leven en interesses. Kleine, behapbare acties, waarbij je de lat niet hoog legt, vormen de basis van een gezonde leefstijl. De kracht zit in de herhaling: telkens opnieuw eenzelfde (kleine) actie doen levert op termijn meer gezondheidsvoordelen op dan eenmalige straffe acties. En als je deze acties koppelt aan gewoontes die je al hebt, kan je ze makkelijker verankeren in je leefstijl.”

Waarom heeft deze methode volgens jullie meer kans van slagen?
“Eerst en vooral kies je zelf je gezondheidsdoelen en de concrete acties om deze te behalen. Bovendien gaat het om heel concrete en haalbare acties die aansluiten bij jou en jouw leven. We stellen een efficiënt plan van aanpak voor, waarbij je slechts vijf minuten per dag besteedt aan je lijstje met prioritaire acties. En last but not least, door het betrekken van mensen in je omgeving verhoogt je motivatie en versterkt de band met je supporters.”

De meeste mensen kennen het belang van gezonde voeding en beweging. Mindset, zingeving en verbondenheid worden veel minder vaak met gezondheid in verband gebracht. Zijn deze drie niet moeilijker te beïnvloeden?
“Ja en neen. Mindset, zingeving en sociale verbondenheid klinken vager en wat zweverig. Hoewel je ze niet kan meten, zijn ze enorm belangrijk. Positieve emoties zijn vitamines voor je gezondheid: ze verhogen je mentale, fysieke en sociale weerbaarheid en groei. Mensen zijn van nature eerder positief of negatief ingesteld. Hoe je jezelf en de wereld beleeft, speelt zich voornamelijk af in je hoofd. Het goede nieuws is dat je je mindset kan beïnvloeden. Je kan positieve emoties trainen. Een krachtige methode is om jezelf te bevragen en je bewust te worden van het positieve. Stel jezelf voor het slapen bv. de vraag: “Wat is er vandaag goed gegaan?”. Door daar bewust over na te denken, komen bepaalde hormonen vrij. Je kan met de technieken van de positieve psychologie dus bepaalde biologische processen in gang zetten. Door je mindset te trainen, kan je meer grip krijgen op je denkpatronen en onrechtstreeks dus ook op je emoties. ”

“We verwijzen in deze context naar het Japanse woord ‘ikigai’. Ikigai betekent zoiets als ‘de reden waarom je vandaag met plezier wilt opstaan’. Het is een korte ochtendmeditatie, waarbij je jezelf vraagt: “Wat wil ik vandaag doen dat mij gelukkiger maakt? Wat geeft me energie?” Door deze positieve gedachte naar het bewustzijn te halen, wek je positieve emoties op en word je gelukkiger. Dit is een zeer sterke techniek.”

 
Omdenken: van ‘ja, maar …’ naar ‘ja, en …’
“Een andere effectieve techniek om je mindset positief te beïnvloeden, is omdenken. Het leven zit vol kleine en grote uitdagingen, problemen waarvoor we een oplossing moeten vinden. Een heleboel problemen zijn echter niet zomaar op te lossen en kunnen een bron van frustratie en andere negatieve emoties zijn. Dat is zeker zo voor heel wat chronische gezondheidsproblemen. Als feiten niet kunnen worden veranderd, is de techniek van omdenken zeker het proberen waard. Omdenken is een methode waarbij je de feiten onderzoekt en bekijkt of deze kunnen worden omgedacht naar een nieuwe mogelijkheid. Een concreet voorbeeld: onlangs reed ik met de wagen naar een lezing die ik zou geven. Onderweg kwam ik terecht in een file. In plaats van me op te winden, heb ik me bij de situatie neergelegd en van de gelegenheid gebruik gemaakt om naar Klara te luisteren en kon ik onverwacht genieten van een streepje klassieke muziek.
Natuurlijk is niet elk probleem omdenkbaar en het vergt ook enige creativiteit. Maar als het mogelijk is en het lukt, dan is het een fantastische techniek.”

“In het geval van een chronische aandoening is omdenken niet zo simpel. In ons boek geven we het voorbeeld van Joris, een man met epilepsie. Joris kon zijn verwachting om een epilepsievrij leven te leiden eerst niet loslaten. Geleidelijk aan heeft hij geleerd om de pijn die hij voelt wanneer hij met de beperkingen van zijn ziekte wordt geconfronteerd niet meer weg te duwen. Hij heeft zich ermee verzoend, voelt geen extra kwaadheid meer. Daarnaast is er ruimte om dingen te doen die hij graag doet en die hem voldoening geven.”

Mensen met een chronische aandoening krijgen vaak te horen ‘je moet ermee leren leven’. Wat vind je van zo’n uitspraak?
“Je moet ermee leren leven, dat klinkt nogal defaitistisch en negatief. Maar aan de andere kant zit er wel enige waarheid in: als je een chronische aandoening hebt, moet je ermee leren omgaan. Dat is een leerproces. Ik hoop dat als mensen ons boek lezen, ze zeggen van ‘ik wil leren om succesvoller om te gaan met mijn gezondheidsproblemen’. Wanneer je een diagnose hebt gekregen, richt je je in de eerste fase volledig op het omkeren van het probleem, op genezen. Maar heel wat gezondheidsproblemen, zoals diabetes of de ziekte van Parkinson, zijn niet op te lossen. Ook ouder worden gaat gepaard met een achteruitgang van lichamelijke functies. De vraag is dan: hoe kan ik daar op de meest succesvolle manier mee omgaan? Wij willen met dit boek een concreet plan bieden dat volledig afgestemd is op wat jij nodig hebt, wat jij nog kan en wat jij wilt, wat jij ziet zitten. Jij kiest zélf je acties.”

In het boek staat dat zingeving en geluk elkaar deels kunnen overlappen, maar daarom niet altijd parallel lopen. Wat bedoel je hiermee?
“De subtitel van het hoofdstuk over zingeving is ‘the missing link’. Want geluk zonder betekenis, dat willen mensen niet. Ze willen een echte reden om gelukkig te zijn. Dat blijkt ook uit onderzoek. En als zingeving en geluk niet met elkaar kunnen worden gecombineerd, dan zal op de lange termijn zingeving een grotere bron van vervulling zijn dan geluk. Daarom is het zo belangrijk dat wanneer door gezondheidsproblemen bepaalde bronnen van zingeving wegvallen (bv. werk), gezocht wordt naar andere manieren om de behoefte aan zingeving in te vullen.”

Tot slot, wat is de voornaamste boodschap die je onze lezers wilt meegeven?
“Geef aandacht aan je leefstijl. Want het begint met aandacht geven. Vraag je af wat je zelf kan doen voor je gezondheid in de breedste zin van het woord en geef daar aandacht aan. Gezondheid komt niet vanzelf, dat moet je actief onderhouden. Vaak begint men er pas mee wanneer een gezondheidsprobleem de kop opsteekt. Maar hoe jonger je ermee begint, hoe groter de gezondheidswinst. Vergelijk het met pensioensparen: ook daar is het rendement groter naarmate je er jonger mee begint. Met een bewust gezondheidsplan spaar je voor extra gezonde levensjaren. Niet alleen voor extra jaren, maar ook voor gezonde levensjaren. En ons boek toont aan dat je met kleine acties al een heel eind komt.”