Diverse ziekenhuizen in Vlaanderen hebben al ervaring met thuishospitalisatie. Zo ook az groeninge Kortrijk, dat met de steun van Kom op tegen Kanker en in nauwe samenwerking met diverse thuisverplegingdiensten in 2016 het project Onco@home opstartte. “Veel mensen met kanker moeten voor hun behandeling vaak naar het dagziekenhuis gaan”, klinkt het bij Jana Missiaen, verpleegkundige en projectcoördinator Onco@home bij az groeninge. “Thuishospitalisatie laat toe om een deel van de gespecialiseerde zorg thuis te laten plaatsvinden. Binnen het project Onco@home passen we deze zorgvorm in twee situaties toe: voor de voorbereiding van een kankerbehandeling die via de aders wordt toegediend (intraveneus) en voor de toediening van een kankerbehandeling via onderhuidse injectie (subcutaan).”
“De eerste toepassing is een voorbeeld van gedeeltelijke thuishospitalisatie”, legt Jana uit. “In dat geval gebeurt de voorbereiding thuis, maar de eigenlijke behandeling in het ziekenhuis. De toediening van kankermedicatie via onderhuidse injectie is een voorbeeld van volledige thuishospitalisatie: een gespecialiseerde verpleegkundige dient de injecties thuis toe, zodat de patiënt enkel voor controlemomenten bij de behandelend arts naar het ziekenhuis moet gaan en niet bij iedere toediening.”

Dubbele bloedziekte
Dirk Dobbelaere (73) uit Wevelgem is een van de patiënten die gebruikmaakt van het Onco@home-aanbod. Hij heeft twee zeldzame bloedziektes samen: de ziekte van Castleman en het POEMS-syndroom. Zes jaar geleden onderging hij in UZ Leuven een autologe stamceltransplantatie. Eerst werden bij Dirk stamcellen afgenomen. Dat zijn heel jonge cellen waaruit alle andere bloedcellen in het menselijk lichaam ontstaan. Na een zeer hoge dosis chemotherapie kreeg Dirk zijn gezonde stamcellen opnieuw toegediend, waardoor het beenmerg en de bloedaanmaak herstelden.
“In november 2020 voelde ik dat de klieren in mijn halsstreek fel opgezwollen waren”, vertelt Dirk. “Ik weet intussen dat dit meestal wijst op een opflakkering van mijn ziekte. Ik ging te rade bij dr. Van Eygen, hematoloog (arts gespecialiseerd in bloedziekten, red.) in az groeninge. In samenspraak met UZ Leuven stelde dr. Van Eygen een combinatie van chemotherapie, immunotherapie en cortisone voor. Ik zou die behandeling een zestal keer krijgen, telkens met twee tot drie weken tussen. De eerste keer dat er bloed moest genomen worden, duurde het ellendig lang voor de verpleegkundigen een ader konden aanprikken. De hematoloog adviseerde om een poortkatheter te laten plaatsen, een soort poortje dat net onder de huid wordt ingeplant en waarlangs gemakkelijk een infuus aangesloten kan worden. Om bloed af te nemen en de medicijnen toe te dienen, zouden de verpleegkundigen dan niet telkens opnieuw een ader moeten zoeken in mijn arm. De dokter bood me ook de mogelijkheid om de voorbereiding van mijn behandeling en de verzorging van de katheter aan een thuisverplegingdienst toe te vertrouwen. Hoe minder vaak en hoe minder lang ik naar het ziekenhuis moet, hoe beter, dus stemde ik daar zonder aarzelen mee in.”

 
Voorbereiding thuis
“De dag voor elke behandeling in het ziekenhuis, kwam er op een afgesproken tijdstip een gespecialiseerd thuisverpleegkundige langs”, gaat Dirk verder. “Ze controleerde altijd eerst mijn gewicht, temperatuur, bloeddruk en hartslag. Daarna nam ze via de poortkatheter bloed af en overliep ze een uitgebreide vragenlijst. Hoe voelde ik me? Had ik pijn? Had ik last van neveneffecten? Met haar smartphone voegde ze mijn antwoorden toe aan mijn dossier. Ik vond het een luxe dat ik voor die voorbereiding niet naar het ziekenhuis moest. Want dat brengt toch altijd wat meer stress met zich mee en kost vooral ook meer tijd.”

Op basis van de resultaten van het bloedonderzoek en van de informatie die de thuisverpleegkundige doorgaf, konden de zorgverleners in het ziekenhuis meteen een inschatting maken of Dirks behandeling de dag erna veilig kon plaatsvinden. “In het ziekenhuis controleerden ze op voorhand of mijn bloedwaarden goed genoeg waren om een nieuwe behandeling te kunnen krijgen. Ik wist dat ze me zouden verwittigen als dat niet het geval was. Als je dat pas de dag van de behandeling te weten komt, kan het zijn dat je de verplaatsing voor niets hebt gemaakt.”

Vlot verloop in ziekenhuis
Door de uitgebreide voorbereiding thuis moest Dirk op de dag van zijn behandeling telkens maar enkele uren in het ziekenhuis blijven. “Na mijn aanmelding in het dagziekenhuis kon ik onmiddellijk naar mijn kamer. Mijn bloed was al gecontroleerd en mijn therapie was al voorgeschreven en klaargemaakt, dus daarop moest ik niet wachten. En ook de consultatie bij de specialist verliep heel vlot, want hij had al heel wat informatie die de thuisverpleegkundige de dag ervoor had genoteerd.”
De combinatiebehandeling van Dirk is intussen al een tijdje gestopt. “Om de vier maanden moet ik op controle in het ziekenhuis. De katheter zit er nog altijd. Om te voorkomen dat hij verstopt raakt, moet hij om de drie maanden gespoeld worden. Ook dat gebeurt door een thuisverpleegkundige, wat ik heel comfortabel vind.”

Opleiding thuisverpleegkundigen
Sinds mei 2021 kunnen ook mensen die een kankerbehandeling krijgen in OLV van Lourdes Ziekenhuis Waregem en Sint-Jozefskliniek Izegem, partnerziekenhuizen van az groeninge in het E17-Ziekenhuisnetwerk, voor thuishospitalisatie kiezen. “Het is belangrijk dat alles uniform en veilig verloopt. Om de uitbreiding mogelijk te maken, hebben we daarom extra thuisverpleegkundigen opgeleid”, licht Jana Missiaen toe. “Het gaat over thuisverpleegkundigen van Wit-Gele Kruis, i-mens en zelfstandig thuisverpleegkundigen voor wie ZorgConnect de coördinatie op zich neemt. Ze volgden theorielessen, liepen stage op de kankerdagziekenhuizen en gingen mee op huisbezoek met de ervaren Onco@home-verpleegkundigen. Eens geslaagd voor de kennistest en de stages konden zij op hun beurt starten met huisbezoeken binnen het project.”
“In totaal hebben nu 35 thuisverpleegkundigen een Onco@home-certificaat”, voegt Jana nog toe. “We organiseren regelmatig overleg met alle thuisverpleegkundigen en ziekenhuispartners zodat we onze werkwijze nog verder kunnen optimaliseren.”

Druk bijgewoond debat
Het project Onco@home leverde al heel wat waardevolle inzichten op over de mogelijkheden, voordelen, valkuilen en aandachtspunten van thuishospitalisatie. In april 2021 deelden Kom op tegen Kanker en de projectpartners van Onco@home die inzichten op een druk bijgewoond online symposium. “We willen dat kwaliteitsvolle thuishospitalisatie voor bepaalde behandelingen breed beschikbaar wordt in België, met een uniforme aanpak in alle ziekenhuizen”, onderstreept Isabel Weemaes, projectmanager bij Kom op tegen Kanker. “Met zorgverleners, patiëntvertegenwoordigers en beleidsmakers debatteerden we op ons symposium over wat allemaal nodig is om dat mogelijk te maken.”
“De deelnemers aan het debat benadrukten onder meer dat er dringend een wettelijk en financieel kader nodig is voor thuishospitalisatie”, stipt Isabel aan. “De enige manier waarop patiënten momenteel thuishospitalisatie kunnen krijgen, is via regionale proefprojecten. Loopt er geen proefproject in jouw regio, dan heb je pech. Gedeeltelijke thuishospitalisatie – voorbereiding thuis van een behandeling in het ziekenhuis – wordt maar deels gefinancierd door de ziekteverzekering, voor een volledige thuishospitalisatie – toediening van een behandeling thuis in plaats van in het ziekenhuis – is er geen enkele terugbetaling. Het is de bedoeling dat de overheid binnenkort wel tussenkomt.”

Ministers aan zet
Hoe reageren onze beleidsmensen hierop? Zijn ze bereid deze vernieuwende zorgvorm een kans te geven? Isabel Weemaes: “Zowel Frank Vandenbroucke, vicepremier en minister van Volksgezondheid, als Wouter Beke, Vlaams minister van Volksgezondheid, woonden ons symposium bij. Ze toonden zich allebei voorstander van thuishospitalisatie en beloofden om, elk op hun beleidsniveau, de nodige initiatieven te nemen. In overleg met vele partners, waaronder de ziekenhuizen en het Riziv, werken ze nu aan een financieringskader. Zodra dat klaar is, zullen ziekenhuizen en zorgorganisaties die dat willen, voor bepaalde behandelingen thuishospitalisatie kunnen opstarten.”
Naast kanker komen er nog heel wat andere aandoeningen in aanmerking voor thuishospitalisatie. Isabel Weemaes: “Neem bijvoorbeeld een antibioticabehandeling die via een infuus toegediend wordt. Daarvoor moet je in sommige gevallen verschillende weken het ziekenhuis in, terwijl je doorgaans niet doodziek bent. Dat kan evengoed thuis gebeuren. Ook andere toepassingen behoren tot de mogelijkheden. Kom op tegen Kanker is tevreden dat er zoveel belangstelling is voor thuishospitalisatie en hoopt dat het wettelijk en financieel kader er nu snel komt.”